คุยกับหมอวิภู ตอนที่ 4
ผู้ใหญ่ปวดเข่า อย่าคิดว่าต้องเป็นข้อเข่าเสื่อมเสมอไป
รศ.นพ. วิภู กำเหนิดดี ผู้เชี่ยวชาญโรคปวดเรื้อรัง (คลินิกหมอวิภู โทร 061 636 2853)
ผมเจอบ่อยๆครับผู้สูงอายุ หรือบางคนยังไม่ทันสูงอายุ คือแค่ 40 กว่าๆเอง
พอปวดเข่าก็จะบอกว่า แย่แล้ว! เข่าเสื่อม
ยังครับ..ยังไม่แย่ ฟังทางนี้ก่อนครับ
ที่เป็นดังนี้เพราะข้อเข่าเสื่อมเป็นโรคที่พบได้บ่อยมาก และเราเห็นโฆษณาผลิตภัณฑ์ดูแลข้อเข่าเสื่อมทางทีวีและสื่อต่างๆเยอะ ทำให้พอปวดเข่าก็เลยคิดไปเองว่าเราเป็นโรคข้อเข่าเสื่อมแล้วหละ อย่าเพิ่งครับใจเย็นๆ
สาเหตุของอาการปวดเข่าในผู้ใหญ่นั้นมีได้มากมายเลยครับ ไม่ได้มีแต่ข้อเข่าเสื่อม
ที่พบได้บ่อยมากๆ คือกล้ามเนื้อต้นขาหดเกร็งเป็นก้อน โรคเดียวกับออฟฟิศซินโรมนั่นเองครับ แต่มันเป็นที่กล้ามเนื้อต้นขา ประเด็นคือโรคนี้มันมีความไม่ตรงไปตรงมานิดหน่อยครับ คือบางทีตำแหน่งที่ปวดกับตำแหน่งที่เป็นมันไม่ตรงกัน เช่น เป็นที่กล้ามเนื้อต้นขา แต่กลับมาปวดที่บริเวณหัวเข่า ทางการแพทย์เราเรียกปรากฏการณ์นี้ว่า referred pain ครับ เป็นเรื่องปกติที่พบได้บ่อยๆ จนคนไข้ปวดเข่าบางคนนึกว่าตนเองเป็นโรคข้อเข่าเสื่อม มาพบผมตรวจเจอปมกล้ามเนื้อเกร็ง ใช้เข็มสะกิดทีเดียวหายปวดก็เลยงงมาก เรียกผมว่าหมอเทวดา จริงๆไม่เทวดาเลยครับ ถ้าวินิจฉัยได้ถูกต้องรักษาถูกทางมันก็จะหายได้ง่ายๆครับ
อีกโรคที่พบได้เรื่อยๆคือเอ็นข้างเข่าอีกเสบกับถุงน้ำข้างเข่าอักเสบครับ
อาการเด่นของโรคนี้คือจะปวดด้านในของข้อเข่า บางรายมีปวดกลางคืน ยิ่งถ้านอนตะแคงแล้วด้านในเข่าไปกดกับหมอนหรือขาอีกข้างหนางมันจะยิ่งเจ็บ โรคนี้วินิจฉัยได้ง่ายๆโดยการใช้อัลตร้าซาวด์ครับ เดี๋ยวนี้มีคนประยุกต์ใช้อัลตร้าซาวด์ในการดูพยาธิสภาพของกล้ามเนื้อและเส้นเอ็นต่างๆ ทำให้เราหาสาเหตุของอาการปวดได้แม่นยำขึ้นเยอะครับ ภาพจากอัลตร้าซาวด์จะเห็นได้เลยว่าเส้นเอ็นมีการอักเสบหรือไม่ วิธีรักษาก็ธรรมดามากแค่ฉีดยาแก้อักเสบเข้าไปในจุดที่เป็น ถ้ามีอัลตร้าซาวด์ก็ใช้ช่วยนำทางเข็ม ทำให้เข็มเข้าไปถึงบริเวณที่อักเสบได้อย่างแม่นยำมาก ฉีดเสร็จหายปวดทันทีเดินกลับบ้านแบบงงมากว่าปวดมาตั้งนานทำไมรักษาง่ายจัง ประเด็นคือต้องหาโรคให้เจอรักษาให้โดน บางโรคมันก็จะหายง่ายๆเลยครับ
อีกโรคที่นานๆเจอทีแต่ก็ต้องคำนึงถึงในผู้ใหญ่คือโรคเก๊าท์แท้ และเก๊าท์เทียมครับ
โรคนี้เกิดจากการที่น้ำเลี้ยงข้อเข่ามีผลึกคริสตัลล่องลอยอยู่ ถ้าเป็นผลึกยูริกจะเป็นข้ออักเสบจากเก๊าท์แท้ ถ้าเป็นผลึก calcium pyrophosphate dihydate ซึ่งชื่อยาวจัดขี้เกียจจำ ส่วนใหญ่หมอก็เลยจะเรียกเขาว่าผลึก CPPD ครับ ถ้าข้อเข่าอักเสบจากผลึกชนิดนี้เขาจะเรียกว่าเป็นเก๊าท์เทียมครับ อาการของโรคในกลุ่มนี้ถ้าไม่ซักประวัติให้ดีก็อาจจะหลงคิดไปว่าคนไข้เป็นโรคข้อเข่าเสื่อมได้ครับ แต่ความพิเศษของโรคนี้ที่มันจะต่างจากโรคข้อเข่าเสื่อมคือมันมักจะเป็นๆหายๆครับ เดี๋ยวก็ปวดเข่าบวม ทานยาก็จะดีขึ้น หายไปซักหลายเดือน เดี๋ยวก็เป็นอีกประมาณนี้ครับ ประเด็นคือเมื่อมันเกิดในผู้สูงอายุ บางทีเราอาจจะไม่ได้นึกถึงเพราะมัวแต่ไปคิดว่าคุณพ่อคุณแม่เป็นโรคข้อเข่าเสื่อม ดังนั้นถ้ามีอาการอย่างที่ผมอธิบายมา คือปวดเข่าเดี๋ยวเป็นเดี๋ยวหาย แนะนำให้ไปพบคุณหมอโรคข้อ (หมอรูมาโตฯ) นะครับ จะได้รักษาถูกทางครับผม
อีกโรคหนึ่งที่อยากจะพูดถึงในผู้สูงอายุคือติดเชื้อในข้อเข่าครับ
เป็นโรคที่พบได้น้อยมากๆ แต่ต้องคำนึงถึงไว้เพราะผู้ใหญ่ภูมิคุ้มกันต่ำ การติดเชื้อในข้อเข่าอาจลามเข้ากระแสเลือดทำให้ติดเชื้อในกระแสเลือดได้ ประเด็นที่ทำให้วินิจฉัยยากคือ เวลาผู้สูงอายุเป็นโรคนี้ท่านอาจจะไม่มีเข่าร้อนหรืออักเสบมาก เพราะปฏิกิริยาอักเสบในผู้สูงอายุนั้นจะไม่ชัดเจนเหมือนคนอายุน้อยๆ คือเข่าของท่านจะไม่บวมไม่ร้อนชัดเจนมาก ยิ่งไปกว่านั้นอาจไม่มีไข้ วิธีสังเกตคือคนไข้อาจจะมีอาการปวดเวลานั่งเฉยๆ หรือปวดกลางคืน หรือปวดเมื่อขยับเข่าเพียงเล็กน้อย ถ้าผู้ใหญ่มีอาการเช่นนี้ ควรเจาะเข่าเอาน้ำในเข่าไปตรวจนับเซลล์เม็ดเลือดขาวครับ ถ้าพบว่าเป็นโรคนี้ก็ต้องรักษาด้วยยาปฏิชีวนะครับ
สรุปคือ ผู้สูงอายุปวดเข่าเป็นได้จากหลายสาเหตุนะครับ ถ้าวินิจฉัยได้ตรงสาเหตุส่วนใหญก็จะรักษาได้ครับผม พบกันใหม่ตอนหน้าครับ สวัสดีครับ
Keyword: เข่าเสื่อม; ข้อเข่าเสื่อม; โรคข้อเข่าเสื่อม; ปวดเข่า